خداوردی حنیور
وکیل در شیراز و مشاور حقوقی
قبول وکالت در دعاوی
حقوقی
خانواده
کیفری
تصادفات
انقلاب
وکیل جرایم پزشکی در شیراز در این باره میگوید:
درمان با خلقت انسان همراه و با او عجین بوده است. یک جراحت ساده نیازمند درمان است .انسان های اولیه نیز نیازمند درمان بوده اند. بهتر بگویم حیوانات هم بی نیاز از درمان نیستند .هر چند که در ابتدای آفرینش انسان به علت آنکه علم پزشکی وجود نداشت و زندگی در غارها جریان داشت و به طور کلی نحوه زندگی با امروز بسیار متفاوت بود انسان ها مجبور بودند خودشان به درمان بپردازند و ابزار درمان محدود بود و آنچه که به صورت طبیعی در طبیعت وجود داشت مانند گیاهان.
اما با تکامل انسان ها و پیشرفت و توسعه و ترقی و با دگرگونی زندگی انسانها و به تبع همه تغییرات کم کم علم پزشکی ظهور کرد علم پزشکی مانند سایر اختراعات بشر نتیجه نیاز بود مادامی که انسان کمبودی احساس نکند به فکر اختراع و غلبه بر مشکلات نخواهد افتاد.
مرگ و میر فراوان در گذشته به علت بیماری های ناشناخته و نیاز به دانشی که بتوان از طریق آن به درمان پرداخت باعث شد علم پزشکی پس از ظهور راکد و منزوی نماند.
آن چنانکه این علم در طول زمان رو به پیشرفت و ترقی حرکت کرده است و در سال‌های اخیر نیز پیشرفت چشمگیر این علم پایه و حائز اهمیت باعث شده است که درمان بسیاری از بیماری‌ها که در گذشته رویا بود به واقعیت تبدیل شود .
پیدایش هر علمی و هر تغییری که زندگی انسانها را متحول می سازد و با زندگی آنان عجین و آمیخته می شود ،در راستای جلوگیری از انحرافات آن علم یا تغییر لازم است قوانینی وضع شود اگر امروزه به اطراف نگاه کنیم متوجه می‌شویم که با تغییرات ایجاد شده مثل ظهور فضای مجازی قوانینی در این زمینه وضع شده است تا از انحرافات یا سوء استفاده های احتمالی جلوگیری شود.
علم پزشکی نیز هرچند در خدمت انسان ها است و رسالت آن کمک به سلامت و حفظ جان آنان است اما گاهی غرض یا قصور پزشک یا تیم پزشکی باعث می‌شود که این علم نیز در چارچوب قوانین مشخص قرار داشته باشد و نمی‌توان به صرف اینکه چون علم پزشکی در اختیار پزشکان و در کنترل قشر تحصیل کرده جامعه است پس نیازی به وضع قوانین نیست، چون احتمالا مشکلات ایجاد نشده و جرمی واقع نمی‌شود. آن گونه که در سایر حرف و مشاغل قانونگذار قوانین ویژه‌ای متناسب با آن حرفه وضع کرده است لازم است علم پزشکی نیز در چارچوب قوانین مربوطه قرار داشته باشد جرائم پزشکی از پزشک عمومی تا سایر تخصص ها را شامل می شود.
طبق قوانین مجازات اسلامی فعل یا ترک فعل می‌تواند از عوامل جرم باشد در جریان پزشکی نیز گاهی فعل پزشک و یا ترک فعل وی باعث خواهد شد که جرم محقق شود.
حرفه پزشکی با جان انسان ها سر و کار دارد پس لازم است پزشک در طبابت و اعمال وابسته به طبابت نهایت دقت و حساسیت لازم را به کار گیرد زیرا که قصور و سهل انگاری و عدم رعایت نظامات لازم جبران ناپذیر خواهد بود .نقص عضو، مرگ بیمار می‌تواند نتیجه سهل‌انگاری یا ترک فعل پزشک باشد.
در جرم انگاری در خصوص جرایم پزشکی مانند سرای سایر جرایم دادسراهایی به آن اختصاص یافته است.
مثلاً در تهران دادسرای ناحیه ۱۹ ویژه جرایم پزشکی و دارویی می باشد که ضابطین این دادسرا تمامی کلانتری های تهران و آگاهی مرکز را شامل می‌شود.
دادسرای رسیدگی به جرایم پزشکی تهران کجاست ؟
وکیل کیفری در شیراز چنین توضیح داد: شهروندان تهرانی برای رسیدگی به مشکلات و پرونده‌های قضایی خود در رابطه با تخلفات پزشکی در هر سطحی می توانند در دادسرای ویژه رسیدگی به جرایم پزشکی مراجعه کنند .این دادسرا علاوه بر جرایم پزشکی به جرائم مربوط به امور دارویی ،مواد خوراکی ،جرائم ثبت علائم تجاری، جرایم محیط زیست ناشی از نقض قوانین کار و جرایم ناشی از عدم رعایت استاندارد رسیدگی می‌کند .
صلاحیت پزشکان در امور پزشکی و وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و سازمان نظام پزشکی تعیین می‌کنند.
روند رسیدگی به پرونده‌های مطرح شده در این دادسرا اینگونه است که پس از طرح و ارجاع موضوع به کمیسیون های پزشکی پرونده مورد بررسی قرار می‌گیرد و در صورتی که قصور کاردرمانی تشخیص داده شود مراتب قصور به شعبه رسیدگی کننده ارسال و به دنبال آن پزشک و تیم پزشکی برای ادای توضیحات احضار می شوند .همچنین تمامی کلانتری های تهران و آگاهی مرکز ضابطان نظامی و انتظامی حوزه قضایی مربوطه به دادسرا رسیدگی به جرایم پزشکی هستند .
دادسرای ویژه رسیدگی به جرایم پزشکی و دارویی دارای ۹ بازپرس، ۸ دادیاری،۱ دادیار اظهارنظر و ۴۲ نفر کارمند است که در ۹ شعبه بازپرسی و ۹ شعبه دادیاری مشغول فعالیت تخصصی هستند.
امروزه به دلیل اشتباهات فردی که منتسب به شخص پزشک می باشد فاجعه در خصوص سلامت افراد به وفور دیده می‌شود که جرائم آن را بررسی می‌کنیم .
جرم عمدی: با سوء نیت و قصد فعل و قصد جرم همراه است و دارای مجازات قصاص است .
جرم غیرعمد (شبه عمد): همراه با تقصیر است و قصد فعا وجود دارد و قصد جرم ندارد که مجازات آن دیه است.
خطای محض بدون سوء نیت و بدون تقصیر: در این مورد که نه قصد فعل و نه قصد جرم وجود دارد که مجازات آن دیه است این حالت غیر عمد بوده و خطای انسانی عامل آن است.
بی‌مبالاتی:شامل ترک فعلی است که از نظر علمی و فنی انتظار انجام آن از پزشک می‌رود ولی صورت نپذیرفته است .که موارد آن شامل:
– عدم انجام مشاوره‌های لازم و اخذ شرح حال و معاینه دقیق قبل از عمل جراحی و اقدام درمانی یا معاینه نکردن قلب و عدم تهیه نوار قلبی قبل از بیهوشی.
– عدم تدارک و تهیه تمهیدات لازم مثل آزمایش‌ها و عکس‌های رادیولوژی و غیره جزء بی‌مبالاتی هستند بنابراین در بی‌مبالاتی عملی باید انجام می گرفته ولی صورت نپذیرفته و جنبه منفی و عدم انجام کار مطرح است.
بی احتیاطی:برخلاف بی‌مبالاتی جنبه مثبت و وجودی دارد یعنی اینکه فعل انجام گرفته که از نظر علمی و اصول پزشکی نباید انجام می‌گرفت لذا پزشک توجه و دقت کافی در امر درمان یا آزمایش را مبذول نداشته یا مرتکب اشتباه یا زیاده‌روی شده در نتیجه ضرر جسمانی یا روانی برای بیمار ایجاد کرده است از جمله مثال‌های این مورد:
– پاره شدن روده در حین اعمال جراحی شکم.
– جا گذاشتن وسایل جراحی و پانسمان در داخل بدن.
– هر گونه دستکاری نابجا در اعضایی که در مجاورت عضو مورد عمل قرار دارند .
-تجویز دارو بیش از میزان لازم و نظایر آن قابل ذکر است.
عدم مهارت:شامل مواردی است که پزشک تبحر علمی و فنی لازم را برای انجام کار به خصوصی نداشته باشد مانند :
-عدم تصمیم‌گیری به موقع .
-نداشتن سرعت لازم برای انجام عمل جراحی و جلوگیری از عوارض قابل پیش‌بینی.
مهارت یک پزشک ،کارایی و توانایی در انجام وظیفه ای است که بر عهده می گیرد و عدم مهارتش به ناتوانی و یا فقدان کارهایش برای انجام امور تخصصی پزشکی و جراحی وابسته است .
عدم مهارت ممکن است از نوع عملی باشد و ناشی از تازه کار بودن یا بی تجربگی یا از نوع علمی باشد و از بی سوادی و عدم بهره‌وری کافی از دانش پزشکی که به هر صورت نمی تواند عذر موجه یا از بین برنده مسئولیت برای قصور پزشکی باشد .
عدم مهارت به صورت ندانم کاری در جراحان و متخصصان تازه کار اغلب هنگامی دیده می‌شود که در حین عمل جراحی با اقدام درمانی تخصصی با واقعه غیر عادی روبرو میگردند برای مثال بیماری به دنبال شکستگی چند قطعه و داخل مفصل انتهای تحتانی استخوان فمور راست به دست یک متخصص ارتوپدی تحت عمل جراحی قرار می‌گیرد و متاسفانه پزشک معالج برای درمان این شکستگی پیچیده و مشکل از روش درست و منطقی استفاده نمی کند و این امر سبب جوش نخوردن استخوان و بروز عوارض عضو در مفصل شده است.
چگونه به قصور و تخلفات پزشکی رسیدگی می شود؟
وکیل جرایم پزشکی در شیراز در این باره میگوید:
قصور پزشکی جان افراد را به خطر می‌اندازد سلامت کالای گرانبهایی است که با کمک دانش و تخصص پزشکان حفظ و تداوم پیدا می کند پزشکی یکی از خدمات گرانبهای جامعه پزشکی است اما از سوی دیگر سهل انگاری در این شغل حساس می تواند به جای تضمین سلامتی به قیمت جان یک انسان تمام شود.
پزشکان به مناسبت فعالیت تشخیصی و درمانی که برای بیماران انجام می‌دهند در بعضی از موارد دچار برخی از تخلفات می‌شوند که جنبه‌های مختلفی دارد.
در برخی از موارد این تخلفات و کوتاهی ها منجر به عوارضی برای بیماران نمی‌شود که بیشتر از جنبه انتظامی مورد توجه قرار می گیرد و طبق قانون محل رسیدگی به تخلفات پزشکان در سازمان نظام پزشکی است. اما در مواردی که تخلفات پزشکی منجر به آسیب و صدمه برای بیماران گردد موضوع قصور و تقصیر پزشکی مطرح می‌شود و محل رسیدگی آن در دادسرای عمومی و انقلاب است، که در تهران در دادسرای ویژه رسیدگی به جرایم پزشکی رسیدگی می‌شود و برای امر کارشناسی موضوع به کمیسیون تخصصی سازمان پزشکی قابل ارجاع خواهد بود ،بر همین اساس رسیدگی به تخلفات پزشکی در صلاحیت دادسرای انتظامی پزشکی و رسیدگی به جرایم در حیطه صلاحیت محاکم عمومی دادگستری هست و عدم رعایت موازین شرعی و قانونی و مقررات صنفی و حرفه‌ای و شغلی و سهل انگاری در انجام وظایف قانونی به وسیله شاغلان حرف پزشکی و وابسته پزشکی تخلف محسوب می‌شود و متخلفان با توجه به شدت و ضعف عمل ارتکابی و تعداد و تکرار آن حسب مورد به مجازات‌های زیر محکوم می‌شوند.-
تذکر یا توبیخ شفاهی در حضور هیئت مدیره نظام پزشکی محل.
– اخطار یا توبیخ کتبی با درج در پرونده نظام پزشکی محل.
+ توبیخ کتبی با درج در پرونده نظام پزشکی و نشر به نظام پزشکی محل با الصاق رای در تابلو اعلانات نظام پزشکی محل.
– محرومیت از اشتغال به حرفه پزشکی و وابسته به آن از سه ماه تا یک سال در محل ارتکاب تخلف.
– محرومیت از اشتغال به حرفه های پزشکی و وابسته از سه ماه تا یک سال در تمام کشور.
– محرومیت از اشتغال به حرفه های پزشکی از بیش از یک‌سال تا پنج سال در تمام کشور.
– محرمیت دائم از اشتغال به حرفه پزشکی و وابسته در تمام کشور.
قانون مجازات اسلامی، قانون گذار برای آن مجازات در نظر گرفته ولی شخصی که مرتکب آن می شود پزشک و یا جزء تیم پزشکی است. قصور پزشکی در قانون مجازات اسلامی به چهار عنوان:
– بی احتیاطی .
-بی مبالاتی.
– عدم مهارت .
و
-عدم رعایت نظامات دولتی،
تعریف می‌شود.
بی مبالاتی شامل ترک فعلی است که از نظر علمی و فنی انتظار انجام آن از پزشک می‌رود ولی صورت نپذیرفته است. عدم تدارک و تهیه تمهیدات لازم مثل آزمایش‌ها و عکس های رادیولوژی و عدم انجام مشاوره‌های لازم و اخذ شرح حال و معاینه دقیق قبل از عمل جراحی یا اقدام درمانی یا معاینه کردن قلب و عدم تعیین نوار قلبی قبل از بیهوشی همگی بی‌مبالاتی است .
رعایت نکردن مقررات دولتی یعنی عدم توجه به آیین‌نامه‌ها دستورالعمل‌ها و مقامات اداری مافوق نظام پزشکی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی که حاکم بر اشتغال به حرفه پزشکی و مربوط به حرفه های گوناگون تخصصی پزشکی و رشته های وابسته به آن است رسیدگی به تخلفات پزشکی توسط هیات‌های بدوی انتظامی مانع رسیدگی توسط محاکم قضایی نمی‌شود چرا که ممکن است پزشک اقدام به عملی نماید که واجد وصف مجرمانه باشد و چون چنین امری با التبع تخلف نیز محسوب می‌شود محاکم دادگستری و هیئت بدوی انتظامی هر کدام می‌توانند جداگانه به موضوع رسیدگی کنند .